BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve Dayanak
Amaç
MADDE 1-
(1) 10.10.2009 tarihli ve 27372 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Numune Alma ve Analiz Metodları Tebliği”nin 4’üncü maddesinin üçüncü fıkrasında (13.11.2010 tarihli ve 27758 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tebliğ ile değişik) yer alan hüküm uyarınca, debisi 10000 m3/gün ve üzerinde olan arıtma tesislerinin çıkışlarına gerçek zamanlı uzaktan atıksu izleme istasyonlarının kurulması gerekmektedir. Bu Genelge ile mezkûr Tebliğ uyarınca kurulması gereken istasyonların taşıması gereken genel şartlar belirlenmektedir.
Kapsam
MADDE 2-
(1) Bu Genelge, 10.10.2009 tarihli ve 27372 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Numune Alma ve Analiz Metodları Tebliği”nin 4 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında (13.11.2010 tarihli ve 27758 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tebliğ ile değişik) yer alan hüküm uyarınca debisi 10000 m3/gün ve üzerinde olan arıtma tesislerinin çıkışlarına kurmaları gereken gerçek zamanlı uzaktan atıksu izleme istasyonlarına ilişkin özelliklerin belirlenmesini kapsar.
Dayanak
MADDE 3-
(1) Bu Genelge, 10.10.2009 tarihli ve 27372 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Numune Alma ve Analiz Metodları Tebliği”nin 4’ üncü maddesinin 3’üncü fıkrasına dayanılarak hazırlanmıştır.
ĐKĐNCĐ BÖLÜM
Numune Alma Esasları
Numune Alma Noktası ve Kabin Yerinin Belirlenmesi:
MADDE 4-
(1) 10.10.2009 tarih ve 27372 sayılı gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Numune Alma ve Analiz Metodları Tebliği” gereğince atıksu arıtma tesisi çıkışından numune alınması gerekir. Bu sebeple numune alma noktası olarak, arıtma tesisi çıkış suyunun verildiği hat üzerinde bir nokta seçilir. (2) Toplanan numuneler mümkün olduğunca, özellikleri belirlenecek olan bütünü temsil eder. Numune alma ve analiz arasında geçen zamanda numunenin herhangi bir değişikliğe uğramaması için, gerekli tüm tedbirler alınır. Numune alma noktası ile analiz ve ölçümlerin
yapılacağı kabinin arası mümkün olan en kısa mesafede olmalıdır. (3) Numune alma yerine ilişkin genel tarifler 05.03.2002 tarihli ve TS ISO 5667-10 sayılı “Atıksulardan Numune Alma Kılavuzu”nda verilmiştir. Numune alma noktası seçilirken bu standartta belirtilen hususlar dikkate alınır. Çözünmüş gaz ve uçucu maddelerin analizini etkileyebileceğinden, numune alma noktası herhangi bir türbülansın meydana geldiği noktada seçilmez. Numune alma noktası, suyun akış yönünde, türbülansın meydana geldiği noktadan ileride bir yerde belirlenir. (4) Đşletmeye ait sistemindiğer kısımlarından kaynaklanabilecek ters akışın numune alma noktasında kirlenmeye sebebiyet vermediğinden emin olunur. (5) Çözünmüş kirleticiler, katılar, uçucu maddeler veya yağlı yüzey katmanları gibi maddelerin ayrık ve sığ birikintiler oluşturduğu noktalardan numune alınmaz. Alınması zorunlu hallerde bu birikintileri bertaraf edecek, geçerli ve temsil özelliği bulunan numuneler elde etmek üzere tasarlanmış numune alma sistemleri kullanılır. (6) Tesis içinde arıtma tesisi çıkış suları haricinde seyrelmeye sebebiyet verecek, yağmur suyu tahliye kanalları veya şehir içi içme suyu şebekesi haricinde işletmeye ait ayrı bir sanayi şebekesi veya soğutma amaçlı suların tahliyesinin yapıldığı sistemler varsa, açıkça Çevre ve Şehircilik Đl Müdürlüğü tarafından düzenlenecek raporda işaretlenir. Numune alma noktası, suyun akış yönünde, bu suların karıştığı karışımından önce bir noktada tespit edilir. (7) Numune alma noktası belirlenirken, tesis içerisinde arıtılmamış evsel atık suyun numuneye karışma ihtimali dikkate alınarak, bu duruma karşı gerekli tedbirler alınmalı ve alınan tedbirler raporlanarak saklanmalıdır.
(8) Yukarıda belirtilen hususların kontrolü Çevre ve Şehircilik Đl Müdürlüğü teknik personeli tarafından gerçekleştirilir. Kontrol sonrasında hazırlanacak teknik rapor doğrultusunda numune alma noktası ve kabinin yeri için, Çevre ve Şehircilik Đl Müdürlüğü tarafından onay verilir. 31.12.2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su
Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği”nin 29 uncu maddesine göre (13.02.2008 tarihli ve 26786 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelik ile değişik) daha önceden kurulmuş olan numune alma bacalarının kullanılması planlandığı durumlarda da Çevre ve Şehircilik Đl Müdürlüğünce yeniden aynı incelemeler gerçekleştirilerek onayları alınacaktır.
(9) 31.12.2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği”nin 37 nci maddesine göre (30.03.2010 tarihli ve 27537 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelik ile değişik) “Her atıksu deşarjı için bu Yönetmelik çerçevesinde idarenin istediği çıkış suyu kalitesinin ve diğer şartların sağlanması şartıyla alıcı ortama her türlüevsel ve/veya endüstriyel nitelikli atıksuların doğrudan deşarjı için idareden çevre izni alınması mecburidir”. Bu doğrultuda deşarj konulu çevre iznine tabi olup, tesisten çıkan atık sularını herhangi bir arıtmaya tabi tutmadan (fiziksel arıtma, soğutma kulesi, dinlendirme vb.) doğrudan bir hat üzerinden deşarj eden (soğutma suları, derin deniz deşarjı vb.) tesisler için numune alma noktası, tesise ait atık suyun deşarj hattı üzerinde ve alıcı ortama karışmadan hemen önce belirlenecek en uygun noktada seçilmelidir. Numune Alma Sistemi Đçin Genel Şartlar
MADDE 5-
(1) Numunenin alınması ve analizi arasında numunenin herhangi bir değişikliğe uğramaması için gerekli tüm tedbirler alınır. 13.03.2007 tarihli ve TS EN ISO 5667-3 sayılı “Su Kalitesi -Numune Alma - Bölüm 3: Su Numunelerinin Muhafaza, Taşıma ve Depolanması Đçin Kılavuz” un 3 üncü maddesinde belirtilen numunelerin bozulmasına etki eden faktörler göz
önüne alınır ve arıtılacak suyun vasfı ve arıtma türü göz önünde bulundurularak bu bozucu etkilerin oluşması engellenir.
(2) Borulardan numune alınırken numune alınacak sıvılar yeterli büyüklükteki borulardan türbülanslı akış sağlayacak yeterli doğrusal hızlarda pompalanır. Yatay borulardan numune alınmasından kaçınılır. Heterojen sıvılardan numune alınırken en az 25 mm çapında borulardan numune alınır.
(3) Arıtma tesisi çıkış suları genellikle homojen olsa da numune alma hattının çapının en az 25 mm olması uygundur.
(4) Meteorolojik şartlardaki değişimlerin su kalitesinde yol açabileceği değişikliklerin kontrolü için, kabin içinde ve numune alma noktasındaki su sıcaklığının kontrol edilmesi gerekir. Bu duruma karşı gerekli ise, analiz ve ölçüm sonuçlarında belirli bir sistematik dahilinde düzeltme yapılır.
(5) Paslandırıcı ve aşındırıcı sıvılardan numune alınırken bu şartlara dayanabilecek yapıda
malzemeler kullanılır. Atık suyun içeriğine bakılmaksızın, numune alma noktası ile kabin
arasında, teflon malzemeden üretilmiş borular kullanılır ve bu borular ısı yalıtımı
malzemesiyle kaplanır. Đzleme sisteminde kullanılan diğer kısımlarda da korozyona karşı
dayanıklı malzeme kullanılır. Söz konusu boru hattı, hareket etmeyecek şekilde sabitlenir.
(6) Hat boyunca ve ölçüm kabininde faz ayrışmasının engellenmesi amacıyla, su asgari 0,5
m/sn hızda pompalanmalı ve bu hız verisi sistem yazılımından sürekli izlenebilmelidir.
(7) Numune alma hattı boyunca, özellikle dirsek ve boruların bağlantı yerlerinde, numunenin
kirlenmesine sebep olabilecek malzemeler kullanılmaz.
(8) Numune alma hattı kolayca temizlenmesi mümkün ve yüzeyleri pürüzsüz olmalı, yıkama
aşamasında, kirli su hattı ile temiz su hattının birbiriyle teması kesinlikle olmamalı ve
sistem içerisindeki temiz su hattından numune alma noktasına ters akış ile temiz su deşarjı
yapılarak, boru ile içerisindeki filtrenin de temizlenmesi sağlanmalıdır. Akışı olumsuz yönde
etkileyebilecek bağlantıdan kaçınılmalı, akışı olumsuz yönde etkileyebilecek dirsek sayısı
asgari sayıda tutulur.
(9) Askıda katı madde veya karışmayan organik sıvılar içeren sular gibi, çok fazlı
sistemlerden gelen sulardan numune alınması durumunda ortaya çıkacak sorunlara karşı
gerekli tedbirler alınır.
(10) Çözünmüş oksijen ve gelecekte gerçek zamanlı olarak izlenmesi istenebilecek diğer
uçucu bileşenlerin analizi için de bu hattın kullanılacağı dikkate alınarak, numune en düşük
emme kuvveti ile pompalanır. Tüm borular alınan su ile tamamıyla doldurulur. Toplanan
numunenin temsil edici özellikte olduğundan emin olmak için bakım, kalibrasyon ve tamir
gibi sistemin durduğu durumlarda bir miktar su en az 5 dakika sistemden geçirildikten sonra
sistemin analiz ve ölçüm yapmaya başlaması sağlanır.
(11) Numune alınacak noktanın derinliği 05.03.2002 tarihli ve TS ISO 5667-10 sayılı “Atık
sulardan Numune Alma Kılavuzu” dikkate alınarak belirlenir. Su seviyesinde sürekli
değişimlerin olduğu durumlarda, numune alınan derinliğin sabit tutulması amacıyla şamandıra
sistemi kullanılır.
(12) Büyük partiküllerin sisteme girmesini ve muhtemel tıkanmaları önlemek için suyun
karakteri göz önüne alınarak uygun çaplarda filtre ve/veya elekler kullanılır.
(13) Çözünmüş gaz numuneleri toplanırken, pompa (peristaltik) sistemi kullanılması
sebebiyle, suyun üzerine uygulanan basıncın, atmosfer basıncından düşük olmaması sağlanır.
(14) Çözünmüş oksijen tayini için numune alma noktasında bulunan su kütlesinin buzla kaplı
olması durumunda, numunenin buz içerisinde bulunan hava kabarcıkları ve parçacıklar ile
kirlenmemesi için gerekli tedbirler alınır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Gerçek Zamanlı Uzaktan Atık Su Đzleme Sistemi
Genel Özellikleri
MADDE 6-
Gerçek zamanlı uzaktan atık su izleme sistemi başlıca şu kısımlardan oluşur;
(1) Đçerisinde analiz ve ölçümlerin yapılacağı ve bu analiz ve ölçümler için gerekli cihaz ve
ekipmanların içerisinde bulunduğu bir adet kabin,
(2) Sürekli numune akışını sağlayacak olan peristaltik pompanın çalıştığı numune alma
noktası, ölçüm ve analiz kabini ve kabin çıkışını içeren hat,
(3) Üzerinde en az 6 adet online izleme için kullanılacak sensör yuvası ve 1 adet karşılaştırma
için kullanılacak sensörün takılabileceği yuva (toplam 7 adet) bulunan, yukarı akışlı bir adet
sütundan oluşan çoklu (takılıp çıkarılmaya imkan veren) sensör sistemi, (Bu yukarı akışlı
sistemde yer alan sensörlerin basınçtan etkilenmemesi için, kolonun üstü açık olabilecek ve
fazla su buradan taşırılarak tahliye edilebilecektir. Karşılaştırma yapılırken kullanılacak
sensörün sisteme takılabilmesi için bu açıklık kullanılabilecektir. Sensörler sisteme yataya
mümkün olan en yakın açı ile takılmalıdır. Atık suyun niteliği ve sektörel özellikler dikkate
alınarak ileride izlenmesi istenecek parametrelere ait sensörlerin entegrasyonu dikkate alınır)
(4) Sensörlerden gelen verileri bilgisayara iletebilecek özellikte bir kontrol ünitesi veya
üniteleri,
(5) Verileri depolayabilecek ve merkeze iletebilecek özellikte, yeterli donanıma sahip bir adet
endüstriyel bilgisayar veya 3G uyumlu GSM Modül, (GSM Modülü kullanılarak merkeze veri
aktarılan durumlarda, veriler kabin içerisinde bulunan bir bilgisayarda depolanır ve verilerin
kabin içerisinde görüntülenebilmesi sağlanır)
(6) Verilerin, Bakanlık merkezine aktarılmasını sağlayacak bağlantı için gerekli donanım,
(Tüm sistem kurulurken, ileride başka model ve özellikte cihazların istasyona eklenebileceği
göz önünde bulundurulur)
(7) Sistemin sürekli ve sorunsuz çalışabilmesi için yılda en az 2 kez genel bakım.
Kabin Özellikleri
MADDE 7-
(1) Kabin numune alma noktasına mümkün olan en yakın mesafeye kurulur.
(2) Kabinde sıcaklık kontrolünü ve havalandırmayı sağlayacak bir sistem (klima) bulunur.
(3) Kabin, ısı yalıtımını sağlamak için uygun malzemeyle kaplanır.
(4) Kabin, bir subasman üzerine oturtulur ve sabitlenir.
(5) Kabin içerisinde kolay ulaşılabilecek bir yerde yangın tüpü bulunur.
(6) Đstasyonun ve cihazların yıldırımlardan zarar görmemesi için paratoner bulunur.
(7) Elektrik kesintilerine karşı, peristaltik pompa ve klima hariç bütün sistemi en az 120
dakika besleyebilen kesintisiz bir güç kaynağı bulunur.
(8) Kabin kapısının açıldığını merkeze rapor edebilecek bir alarm sistemi bulunur.
(9)Kabin içerisinde sensörlerde meydana gelebilecek kirlenme (yapışkan çamur,
biyofilm…vb) oluşumları önleyebilecek şekilde otomatik yıkama sistemi kurulur. Bu
otomatik yıkama sistemi, yıkamaya başlamadan önce numune hattındaki atık suyu otomatik
olarak tamamen boşaltılmalı ve sonrasında yıkama yapılmalıdır.
(10) Kabin içinde sıcaklığı ölçen bir termometre, sıcaklık ve duman sensörü bulunur. Kabin
içi sıcaklık verileri yazılıma aktarılır.
(11) Kabin içerisinin izlenmesini sağlayan bir kamera sistemi bulunur. Bu kamera kabin
kapısı açıldığında devreye girer. Kamera kabin içerisinde bulunan bilgisayara bağlanır ve
kaydedilen veriler bu bilgisayarda en az 1 yıllık geçmişi içerecek şekilde depolanır.
Cihaz Özellikleri
MADDE 8-
(1) Kullanılacak ölçüm ve analiz cihazlarının tümü uluslararası kabul görmüş standart ve
metotlara göre ölçüm yapar.
(2) 31.12.2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su
Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” nin 29’uncu maddesine (13.02.2008 tarihli ve 26786 sayılı
Resmi Gazete’ de yayımlanan Yönetmelik ile değişik) göre kurulması gereken debimetreden
alınan ölçüm sonuçları sisteme aktarılır.
(3) Cihazlar, atık suyun özelliklerine uygun sıcaklık aralığında çalışabilecek özellikte seçilir.
(4) Kullanılacak cihazlar tercihen Türkçe menülü olmalı ve tüm ölçüm verilerini kendi
hafızasında saklayabilmeli ve sisteme veri aktarabilmelidir.
(5) Sensör Sistemi (ölçüm problarını içeren hat) 6 saatte bir 20 dakika boyunca otomatik
yıkama ve durulama gerçekleştirir.
(6) Filtre ünitesi, numune alma hattı ve çoklu sensör sisteminin temizliği, haftada bir kez 1
saat boyunca temiz su geçirilerek otomatik olarak yapılır.
(7) pH, iletkenlik, çözünmüş oksijen probları ve sisteme sonradan ilave edilecek problar
otomatik olarak basınçlı temiz su püskürterek yıkanmalıdır. Yıkama, 6 saatte bir 20 dakika
boyunca otomatik olarak gerçekleştirmelidir. Sistemde daha kısa aralıklarla da yıkayabilme
özelliği olmalıdır. Atıksuyun niteliğine göre bu sistemin yeterli olmaması durumunda problar
temizlik maddesi ile yıkanır ve/veya temizlemede fırça kullanılır. Yapışkan çamur
oluşumunun engellenememesi halinde ise kimyasal veya ultrasonik temizleme sistemi
kullanılır.
Verilerin Đletimi
MADDE 9-
(1) Đstasyonda ölçüm ve analiz değerlerini kaydedebilecek ve merkeze iletebilecek yetenekte
bir bilgisayar yazılımı ile veri iletim yapısı bulunur. Bu bilgisayarın, mevcut ölçüm ve analiz
cihazlarının bağlı olduğu kontrol ünitesine veya ünitelerine bağlı olması gerekir. 3G uyumlu
GSM Modülü kullanılarak merkeze veri aktarılan durumlarda, veriler kabin içerisinde
bulunan bir bilgisayarda depolanır ve verilerin kabin içerisinde görüntülenebilmesi sağlanır.
(2) Sistemdeki ölçüm verileri tesis yetkilisi tarafından şifre girilerek görülebilir. Bakanlık
yetkilisi sistemin bütün verilerine güvenli olarak ulaşmalıdır.
(3) Herhangi bir harici veri kaydedici cihaza gereksinim olmaksızın, toplanan verilerin
cihazların hafızasından istasyonda kurulacak bilgisayar sistemine aktarılması işlemi RS232,
RS485, Ethernet veya herhangi bir iletişim protokolü kullanılarak gerçekleştirilir.
(4) Đstasyonlardan merkeze veri aktarımı, “XML” formatı kullanılarak gerçekleştirilir.
Đlerleyen dönemde kullanılabilecek diğer formatlar Bakanlık tarafından belirlenecektir.
(5) Đstasyonda bulunan tüm cihazların analiz ve ölçüm sonuçları, alarm durumları, kalibrasyon
sapmaları, kabin sıcaklığı, kapı açıldı alarmı gibi tüm bilgiler, istasyonda bulunan bilgisayara
tarih ve saat bilgisi ile kaydedilir ve merkeze aktarılır. 3G uyumlu GSM Modülü kullanı
merkeze veri aktarılan durumlarda da, bu veriler kabin içerisinde bulunan bir bilgisayarda
depolanır ve merkeze aktarılır.
(6) Kullanılan yazılım, bilgisayar sisteminde toplanan veriyi kayıpsız olarak ve hata kontrolü
yaparak, ölçülen parametrelerin limit aşımlarını aktarabilir özellikte ve Bakanlık ftp
sunucusuna aktarabilecek yetenekte olmalıdır.
(7) Kurulacak sistem, toplanan verileri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı merkezi veri tabanına
aktarabilecek şekilde tasarlanır. Sistem yazılımı da bu cihazlardan veri almayı destekler
özellikte olmalıdır. Sistemin bu şekilde tasarlanmamış olması durumunda, Bakanlık
sisteminde yapılması gerekebilecek altyapı kurulumu için gerçekleştirilecek harcamalar, tesis
tarafından karşılanır.
(8) Tüm veri aktarım sistemi, ileride başka model ve özellikte cihazların istasyona
eklenebileceği düşünülerek tasarlanır.
(9) Ölçülen değerler istasyon içerisinde kurulu olan bilgisayarın ekranında sürekli olarak
görülebilmeli ve sistem yazılımı verileri, sürekli olarak Bakanlığa iletebilecek yetenekte,
kolay anlaşılabilir ve Türkçe olmalıdır. Đnternet kesintileri, bakanlık sunucularındaki bakım
süreleri ve benzeri durumlarda; sistem yazılımı, gönderemediği tüm XML dosyalarını
biriktirmeli ve veri gönderimini engelleyen şartlar ortadan kalktığında, bekleyen XML
dosyalarını kayıpsız olarak Bakanlığa gönderebilmelidir.
(10) Kullanılan yazılım, kalibrasyon sonuçlarını ölçüm verileri ile birlikte merkeze aktarır.
(11) Kullanılan yazılım, saatlik, günlük, haftalık, aylık ve yıllık periyodlarda raporlama
yapmaya ve raporları grafik olarak görüntülemeye elverişlidir.
(12) Yazılım, çıktı alabilme özelliğine sahiptir ve gerekli görüldüğünde sistemden çıktı
alınabilmesi sağlanır.
(13) Yazılım daha önceden tanımlanmış olan limitlerin aşılması durumunda uyarı verecek
özellikte olacaktır.
(14) Sistem, verileri en fazla 5 dakikada bir gönderilecek şekilde tasarlanır. Bakanlık ilerleyen
dönemde söz konusu aralığı azaltabilecektir. Analiz ve ölçüm değerleri kabin bilgisayarında
anlık (en fazla 1 dakika periyodlarla) tutulabilmeli, bu veriler Bakanlık
sunucusuna aktarılırken 5 dakika boyunca ölçülen tüm verilerin aritmetik ortalaması
aktarılmalıdır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Kalibrasyon ve Performans
Cihazların kalibrasyon ve performans testleri
MADDE 10-
(1) pH parametresi için kalibrasyon, 4-10 aralığında yapılır.
(2) Oksijen için yapılan ölçümler, genellikle % 100 lük çözünmüş oksijen doygunluğuna
kadar doğrusal olduğundan, cihazların doygunluk derecesi % 0 ile % 100 arasında seçilir.
(3) Çeşitli elektriksel iletkenlik ölçüm aralıkları ile buna karşılık gelen hücre sabitleri
aşağıdaki tabloda verilmektedir. Atık suyun niteliğine göre üretici/tedarikçi veya satıcı
tarafından aşağıdaki aralıklardan biri belirlenir ve kalibrasyon ve doğrulamaları yapacak
firmaya bildirilir.
Ölçüm aralığı Tavsiye edilen hücre sabiti
mS/m m⁻¹
γ < 2
0,1 < γ < 20
1 < γ < 200
10 < γ < 2x10³
100 < γ < 20x10³
1
10
100
1000
5000
(4) Kullanılan ölçüm ve analiz cihazlarının 21.12.2006 tarihli ve TS EN ISO 15839 sayılı “Su
Kalitesi - Su Đçin Hatta Sensörler/Analiz Cihazı - Özellikler ve Performans Deneyi”
standardında belirtilen prosedüre göre performans testlerinin yapılmış olması gerekir.
(5) Cihazların konuyla ilgili sertifikaları ibraz edilir. 21.12.2006 tarihli ve TS EN ISO 15839
sayılı standardın Ek –E ‘sinde verilmiş olan rapor formatları kullanılır. Söz konusu
performans testlerinin sonucunda, kullanılan ölçüm ve analiz cihazlarının aşağıdaki özellikleri
sağlaması gerekir.
Sıcaklık pH Đletkenlik Çözünmüş
Oksijen
°C pH Birimi Ölçüm aralığının
yüzdesi
Ölçümün yüzdesi
Ortalama Hata 0,3 0,2 1 5 veya 0,2mg/L
Doğrusallık 0,2 0,1 0,2 2,5
Tekrarlanabilirlik 0,2 0,1 0,5 2,5 veya0,1mg/L
Numuneden Gelen Matriks
Etkisi
- - - 2,5
Sapma 0,2 0,1 0,5 2,5
Bileşik Performans Özelliği 0,5 0,3 1,5 6
(6) Yukarıdaki tabloda belirtilen “Bileşik Performans Özelliği” değerinin, 21.12.2006 tarihli
ve TS EN ISO 15839 sayılı standardın Ek –E’ sine göre düzenlenen belgede bulunmaması
halinde, bu değer hesaplanırken; cihazın ortalama hata, doğrusallık, tekrarlanabilirlik ve
sapma değerleri ile birlikte cihazın niteliğine göre çıkış direnci, besleme gerilimi, ortam
sıcaklığı, ışık etkisi, örnek sıcaklığı, örnek akış hızı ve örnek basıncı gibi diğer etkiler de göz
önüne alınır ve belgeyle birlikte ibraz edilir.
(7) Kullanılacak ölçüm cihazlarının tayin limitlerinin, tesisin S.K.K.Y.’ de belirtilen sınır
değerlerini karşılaması gerekir.
(8) Tüm cihazların kalibrasyonları izlenebilir referans maddeler kullanılarak yapılır.
(9) Cihazların kalibrasyonları; 04.04.1996 tarihli ve TS 9748 EN 27888 sayılı “Su Kalitesi -
Elektrik Đletkenliği Tayini”, 05.06.212 tarihli ve TS EN ISO 10523:2012(EN) sayılı “Su
Kalitesi - pH Tayini”,19.03.1996 tarihli ve TS 5677 EN 25814 sayılı “Su Kalitesi - Çözünmüş
Oksijen Tayini” standartlarına uygun olarak yapılır.
(10) Doğrulama testleri 23.11.2000 tarihli ve TS 5822-1 ISO5725-1 sayılı “Ölçme
Metotlarının ve Sonuçlarının Doğruluğu (Gerçeklik ve Kesinlik) Bölüm 1: Genel Prensipler
ve Tarifler” standardı Madde 3.5’ de belirtilen yöntemlerle yapılır.
(11) Tesis, tüm sistemin bakım ve onarımını düzenli olarak yaptırarak, sistemin düzenli olarak
çalışmasını temin etmekle yükümlüdür. Söz konusu işlemlerle ilgili belgeler kabin içerisinde
yer alan bir dosyada ve sistem yazılımında saklanmalıdır.
(12) Tüm cihazların kalibrasyonu, doğrulamaları ve bakımları için plan yapılır ve
gerçekleştirilen kalibrasyonlar, doğrulamalar ve bakımlar bu plana işlenir. Bu planlar, referans
çözeltilerin sertifikaları vb. tüm kayıtlar kabin içerisinde yer alan bir dosyada ve sistem
yazılımında saklanmalıdır.
(13) Đşletme, 21.12.2006 tarihli ve TS EN ISO 15839 sayılı standarda uygun olarak
kalibrasyon, bakım vb. işlemler için, planlanmış durma zamanı çizelgesi oluşturur.
(14) Sistemin çalışma ve durma zamanları, 21.12.2006 tarihli ve TS EN ISO 15839 sayılı
standardın 6.2.4 maddesinde belirtildiği ve bu standardın “Örnek 1” inde gösterildiği şekilde
hesaplanır. Cihazın durma süresi, toplam çalışma zamanının %10’ u olacak şekilde bir
program tasarlanır.
(15) Cihazların kalibrasyonları üretici firmanın belirttiği zaman aralığında yapılır.
(16) Cihazların doğrulamaları izlenebilir referans maddeler kullanılarak 2 ayda bir
gerçekleştirilir.
(17) Cihazların performans testleri, senede bir kere olmak üzere her sene yaptırılır.
(18) Cihazların kalibrasyonları ve doğrulamaları tesis sorumlu personeli tarafından,
performans testleri ise yüklenici firma tarafından yapılmalıdır. Tesis sorumlusu Çevre ve
Şehircilik Bakanlığı tarafından verilen numune alma sertifikasına sahip olmalıdır. Bu
işlemlerden sonra bir rapor düzenlenerek kabin içerisinde bulunan dosyada ve sistem
yazılımında saklanmalıdır.
(19) Kalibrasyonlar; TS 9748 EN 27888 Elektrik Đletkenliği Tayini, TS 3263 ISO 10523 pH
Tayini, TS EN ISO 10523:2012(EN) sayılı “Su Kalitesi - pH Tayini”,TS 5677 EN 25814
Çözünmüş Oksijen Tayini veya diğer uluslararası standartları kullanarak, belirtilen
standartlardaki değerler, katsayılar ve reaktifleri kullanmak suretiyle yapılacaktır.
(20) Kalibrasyonlar ve hesaplamalar 03.04.1997 tarihli ve “TS ISO 8466-1 Analitik
Metotların Kalibrasyonu, Değerlendirilmesi ve Performans Özelliklerinin Tahmini Bölüm 1:
Lineer (Doğrusal) Kalibrasyon Fonksiyonunun Đstatistiksel Değerlendirilmesi Standardı”na
uygun yapılacaktır.
(21) Cihaz doğrulaması sonucunda cihazın ölçüm değerleri % 90 karşılamaması durumunda,
kalibrasyon yenilenerek doğrulama testi tekrarlanır.
(22) Bakanlık tarafından gerekli görüldüğünde, sistemdeki ölçüm sonuçları yerinde
denetlenir. Ölçüm değerlerinde tutarsızlık var ise düzeltici faaliyet uygulanır ve bir ay
içerisinde tamamlanır.
BEŞĐNCĐ BÖLÜM
Yükümlülükler ve Çeşitli Hükümler
Belgeler
MADDE 11-
Yüklenici firma tarafından, cihazlara ilişkin tesis yetkilisine verilecek belgeler:
(1) Analizlerde kullanılacak cihazlara ilişkin ölçüm aralıkları, 21.12.2006 tarihli ve TS EN
ISO 15839 standardına göre performans testlerinin yapıldığına dair sertifika veya belge ile
performans raporu,
(2) Cihazların ölçüm yöntemine (fotometrik, kolorimetrik, titrimetrik vb.) ilişkin bilgiler,
(3) Cihazların tüm işlevlerine ilişkin Türkçe kullanma talimatları,
(4) Cihazlarda kullanılacak tüm sarf malzeme, yedek parça ve reaktif bilgileri,
(5) Reaktiflerin saklama sürelerini ve bunların saklanması için gerekli olan her türlü cihaz ve
teçhizata ilişkin bilgiler,
(6) Bakım ve kalibrasyon gerektirmeden, cihazların kullanılabileceği sürelere ilişkin bilgiler,
(7) Cihazın çalışması esnasında ölçüm sonuçlarını etkileyecek fiziksel, kimyasal ve biyolojik
girişimler, sınır değerler ve bunların önlenmesine dair yapılan tüm işlemlerle ilgili bilgiler,
(8) Cihazların tayin limitleri.
Genel Güvenlik Önlemleri
MADDE 12-
(1) Đstasyonların kurulması, işletilmesi ve bakımı aşamalarında 24.04.2008 tarihli ve TS EN
ISO 5667-1 sayılı “Su Kalitesi - Numune Alma - Bölüm 1: Numune Alma Programlarının ve
Numune Alma Tekniklerinin Tasarımına Dair Kılavuz” un 4’üncü maddesinde belirtilen
genel güvenlik önlemleri alınır.
(2) Herhangi bir sebeple sistemden numune alınmasının gerektiği durumlarda, tüm güvenlik
önlemlerinin alındığından emin olmak için, sistemi kuran firma tarafından tesis sorumlusuna
numune alma işlemi sırasında alınması gereken önlemler hakkında bilgi verilir.
(3) Đlgili sağlık ve güvenlik mevzuatında belirtilen hususlara dikkat edilir.
(4) Toksik sıvıların veya dumanların bulunabileceği ve patlayıcı buhar oluşabilecek
durumlarda istasyonun işletmesi ve bakımı aşamalarında gerekli tedbirler alınır.
(5) Atıksuyun tahliye edildiği noktalar fiziksel erişimin zor olduğu ve uzak noktalarda
bulunan borular veya açık kanallar şeklinde olabilir. Bu ve benzeri durumlarda, gerekebilecek
güvenlik önlemleri özel donanımlar ile alınır.
(6) Endüstriyel işlemlerde kullanılmış olan ve atık suda bulunabilecek yağ gres, asidik ve
bazik maddeler, yüksek oranda askıda katı madde veya alevlenebilir sıvılar ve gazlar gibi bazı
bileşenlerin bulunabileceği durumlarda, olası kaza risklerinin önüne geçmek amacıyla dış
ortam kamerası, alarm vb. güvenlik çözümleri kullanılarak gereken tedbirler alınır.
(7) Đşletmeler, 24.04.2008 tarihli ve TS EN ISO 5667-1 sayılı, 13.03.2007 tarihli ve TS EN
ISO 5667-3 sayılı ve 05.03.2002 tarihli ve TS ISO 5667-10 sayılı standartlarda yer alan ve bu
genelgede belirtilmeyen diğer tüm güvenlik hususlarına uymakla yükümlüdür.
Sistemin Onayı
MADDE 13-
Sistemin kurulumu tamamlandıktan sonra, sistem kurulumunu yapan yüklenici firma
yetkilisi, tesis yetkilisi ve Çevre ve Şehircilik Đl Müdürlüğü teknik personeli olmak üzere en
az 3 kişilik komisyon tarafından Genelge ekinde yer alan “Kontrol Formu” ile sistemin
uygunluğu kontrol edilir. Kontrol formunun 1 nüshası Çevre ve Şehircilik Đl Müdürlüğü
tarafından Bakanlığa sunulur. Kontrol formunda tespit edilen eksiklikler varsa komisyon
tarafından tutanak tutulur. Tespit edilen eksiklikler yüklenici firma tarafından giderildikten
sonra Bakanlığa bildirilir ve gerekli hallerde Bakanlık tarafından denetlenir. Kurulumu
tamamlanan sistemlerin Bakanlık merkez yazılımından verilerinin kesintisiz en az 3 iş günü
süresince izlenmesini müteakip, onayları Bakanlık tarafından verilir.
10.10.2009 tarihli ve 27372 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su
Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Numune Alma ve Analiz Metodları Tebliği” (13.11.2010
tarihli ve 27758 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanan Tebliğ ile değişik) gereğince kurulacak
gerçek zamanlı uzaktan atık su izleme istasyonlarının kurulması çalışmalarına dair Mülga
Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından çıkarılan 06.06.2011 tarih ve B.18.0.ÇYG.0.05.02-
010.06.02-51460 sayılı Gerçek Zamanlı Uzaktan Atıksu Đzleme Sistemi Çalışmalarına Dair
Genelge’nin (2011/14) yürürlükten kaldırılarak, işbu Genelge ’de belirtilen esaslara uyulması
hususunda bilgilerinizi ve gereğini rica ederim.
EKLER :
1- Kurulacak Sistem Đçin Akım Şeması Örneği (1 sayfa)
2- Sensör Sistemi ve Otomatik Yıkama Sistemi Örnekleri (2 Sayfa)
3- Kontrol Formu (8 Sayfa)